Konum
Manavgat, Akdeniz Bölgesi'nde, Antalya iline bağlı önemli bir ilçedir. Kuzeyde Toroslar, güneyde Akdeniz, doğuda Alara Çayı, batıda Köprü Çayı ile çevrili olan Antik Pamfilya'nın doğu kısımlarında yer almaktadır.
Bilgilendirme: Bu proje gelişim aşamasındadır.
Neden "Manavgotis"?
Sitemizin adı "Manavgotis", Manavgat'ın tarihsel kökenlerinden gelmektedir.
Ünlü Alman Türkolog Barbara Flemming, 1964 yılında yayınladığı "Landschaftsgeschichte von Pamphylien, Pisidien und Lykien im Spätmittelalter" (Geç Ortaçağ'da Pamfilya, Pisidya ve Likya'nın Tarihi Coğrafyası) adlı önemli eserinde, kıyı emirlerinden birinin "Manavgotis" adıyla anıldığını belirtmektedir.
Kaynak: Flemming, Barbara (1964). Landschaftsgeschichte von Pamphylien, Pisidien und Lykien im Spätmittelalter. Wiesbaden: Franz Steiner Verlag. (Abhandlungen für die Kunde des Morgenlandes, Band 35/1)
Tarihsel Bağlantı
Bu isim, Manavgat'ın Orta Çağ'daki tarihsel kimliğini yansıtmaktadır. XV. yüzyıldan itibaren Melas Nehri (bugünkü Manavgat Çayı) ile civarını kapsayan bu bölge, "Manavgotis" adıyla anılan bir emirliğin merkezi olmuştur.
Sitemizin adı, Manavgat'ın bu köklü tarihine saygı duruşu ve bölgenin tarihsel mirasını yaşatma amacıyla seçilmiştir.
Melas mı Mela mı?
Manavgat Çayı'nın antik dönemdeki adı nedir?
Doğru kullanım "Melas" veya "Melas Nehri" şeklindedir. Antik dönemde Manavgat Çayı'nın adı Yunanca Melas (Μέλας) idi. "Mela çayı" yaygın bir yanlış kullanımdır ve akademik kaynaklarda geçmemektedir.
Melas Nehri hakkında tarihsel kaynaklar neler söylüyor?
Antik Pamfilya bölgesi üç önemli nehir tarafından sulanmaktaydı: Kestros (bugünkü Aksu Çayı), Eurymedon (bugünkü Köprü Çayı) ve Melas (bugünkü Manavgat Çayı). Melas Nehri, Pamfilya'nın doğu sınırını çizmekteydi.
Kaynaklar: Heredot, Strabon, Cambridge Encyclopedia of Ancient Geography, Manavgat Belediyesi Tarihçe Arşivi
Melas Nehri'nin özellikleri nelerdir?
Melas Nehri (Manavgat Çayı), Batı Toroslar'ın doğu yamaçlarından doğarak 93 km boyunca aktıktan sonra Akdeniz'e dökülmektedir. Antik dönemde Side Antik Kenti'nin su ihtiyacı bu nehirden karşılanmaktaydı. Nehir üzerinde ünlü Manavgat Şelalesi bulunmaktadır.
Manavgat Hakkında
Tarih
M.Ö. 1600-1200 yıllarında Hitit kaynaklarında geçen bölge, M.Ö. 7-8. yüzyılda Side antik kentinin kurulmasıyla önem kazanmıştır. 1220'de Selçuklu, 1472'de Osmanlı İmparatorluğu'nun idaresine geçmiştir.
Doğal Güzellikler
Antik dönemde Melas Nehri olarak bilinen Manavgat Çayı ve ünlü Manavgat Şelalesi, bölgenin en önemli doğal güzelliklerindendir. Akdeniz iklimi sayesinde zengin bitki örtüsüne sahiptir.
Turizm
Side antik kenti, muhteşem plajları ve tarihi yapılarıyla dünya çapında tanınan bir turizm merkezidir. Her yıl milyonlarca turist ağırlamaktadır.
Tarihsel Kronoloji
M.Ö. 1600-1200 - Hitit Dönemi
Hitit kaynaklarında Akhiyavalar'ın bölgede yaşadığı ve Luvice dilinin konuşulduğu belirtilmektedir. Hitit Kralı II. Murşili'nin M.Ö. 1400 yıllarında Pamfilya şehir devletlerini aldığı kaydedilmiştir.
M.Ö. 7-8. Yüzyıl - Side'nin Kuruluşu
Ege'deki Kymeliler (İzmir Aliağa yakınında bir İyon kenti) tarafından Side antik kenti koloni şehri olarak kurulmuştur. Side, Anadolu lehçesinde "nar" anlamına gelmektedir.
M.Ö. 334 - Büyük İskender
Büyük İskender'in bölgeyi fethiyle 210 yıl süren Pers hakimiyeti son bulmuştur.
M.Ö. 78 - Roma Dönemi
Roma'nın bölgeyi ele geçirmesiyle Pamfilya, Roma eyaleti haline gelmiştir. M.S. 2-3. yüzyıllarda Side, bölgenin ticaret merkezi olarak altın çağını yaşamıştır.
M.S. 395 - Bizans Dönemi
Roma İmparatorluğu'nun ikiye ayrılmasıyla Doğu Roma (Bizans) egemenliği altında kalmıştır. M.S. 4-6. yüzyıllarda Side, Doğu Pamfilya Metropolitanlığı'nın başkenti olmuştur.
1220 - Selçuklu Dönemi
Selçuklu Türkleri'nin bölgeyi almasıyla Türk egemenliği başlamıştır. 1223'te Alanya, Alaaddin Keykubat tarafından fethedilmiştir.
XV. Yüzyıl - Manavgotis Emirliği
Barbara Flemming'in araştırmalarına göre, kıyı emirlerinden birinin "Manavgotis" adıyla anıldığı ve Melas Nehri civarını kapsayan bir emirliğin var olduğu belirtilmektedir.
1472 - Osmanlı Dönemi
Osmanlı İmparatorluğu'nun bölgeyi almasıyla uzun bir Osmanlı hakimiyeti dönemi başlamıştır.
1923 - Türkiye Cumhuriyeti
Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşuyla birlikte Manavgat, modern Türkiye'nin önemli ilçelerinden biri haline gelmiştir.
Manavgat İsminin Kökeni
Manavgat isminin nereden geldiği ve ne anlam taşıdığı kesin olarak bilinmemekle birlikte muhtelif rivayetler bulunmaktadır:
- Antik Köken - Mavava: Manavgat'ın antik çağdaki adının Mavava olduğu belirtilmektedir.
- Luwi Dili - Manavwa: Luwi dilinde tanrıça tapınağı anlamına gelen Manavwa şeklinde geçtiği ifade edilmektedir.
- Manav Oğulları: Irmağın batı tarafında Akseki yöresinden geldikleri söylenen ve manavcılık yapan Manav oğulları halkına dayandıranlar da bulunmaktadır.
- Manavgotis (En Güvenilir Kaynak): Barbara Flemming'in 1964 tarihli akademik araştırmasına göre, kıyı emirlerinden birinin bu isimle anıldığı ve XV. yüzyıldan beri meskûn bir bölge olduğu ifade edilmektedir. Bu, en akademik ve güvenilir kaynaktır.
Manavgat'ın yer ismi olduğu ve eskiden kalma bir ismin değişerek günümüze kadar geldiği düşünülmektedir.
Coğrafi Özellikler
🏔️ Dağlar
Kuzey taraflarında Yönsüz Dağı, Akdağ, Göğü Dağı, Fatmalar Dağı ve Erkibet Dağı gibi önemli yükseltiler bulunmaktadır.
💧 Akarsular
Köprüçay (antik Eurymedon), Manavgat Çayı (antik Melas), Çengel Deresi ve Alara Çayı bölgenin başlıca su kaynaklarıdır. Antik Pamfilya'nın üç önemli nehri Kestros, Eurymedon ve Melas'tır.
🌡️ İklim
Akdeniz iklimine sahip olan bölgede yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlı geçmektedir.
Akademik Kaynaklar ve Referanslar
📚 Temel Akademik Kaynaklar
- Flemming, Barbara (1964). Landschaftsgeschichte von Pamphylien, Pisidien und Lykien im Spätmittelalter. Wiesbaden: Franz Steiner Verlag. (Abhandlungen für die Kunde des Morgenlandes, Band 35/1). 31 akademik atıf
- Heredot. Tarih (Historiai). Antik Pamfilya bölgesi hakkında en eski Yunan kaynağı.
- Strabon. Geographika. Side ve Pamfilya bölgesi coğrafyası hakkında detaylı bilgiler.
🏺 Hitit ve Antik Kaynaklar
- Hitit Çivi Yazılı Tabletler. M.Ö. 1600-1200 dönemine ait Akhiyavalar ve Luvice dili kayıtları.
- Hitit Kralı II. Murşili'nin Analleri. M.Ö. 1400 yıllarında Pamfilya seferi kayıtları.
- Side Müzesi Yazılı Kaynaklar. "Sidece" adı verilen yerel dil örnekleri.
🌐 Modern Kaynaklar
- Manavgat Belediyesi Tarihçe Arşivi. Yerel tarih ve kültür kayıtları.
- Cambridge Encyclopedia of Ancient Geography. Pamfilya bölgesi ve Melas Nehri hakkında.
- Wikipedia - Manavgat Nehri. Melas Nehri'nin modern kayıtları.